Zdjęcie: Maxwell GS
Prezentujemy zbiór najważniejszych pytań i wątpliwości pacjentów, dotyczących preparatów bez recepty, pomocnych w walce z jesienno - zimowym przygnębieniem.DEPRESJA SEZONOWA
1.Czy mój zły nastrój to już depresja?
Tzw. depresja sezonowa, o której mowa w poniższym artykule, znacząco różni się od formy klinicznej, z którą należy udać się do specjalisty. Ma charakter cykliczny, to znaczy pojawia się jesienią lub zimą. Sezonowego obniżenia nastroju nie obserwujemy raczej w miesiącach wiosennych, a tym bardziej w lecie. O depresji sezonowej mówimy, gdy objawy obniżonego nastroju występują przez co najmniej dwa tygodnie prawie każdego dnia.
2.Co to jest SAD, jakie są jego symptomy?
SAD ( z ang. Seasonal Affective Disorder) czyli sezonowe zaburzenie afektywne to medyczny termin, określający stan obniżonego nastroju, pojawiający się w miesiącach jesienno-zimowych.
Prawdopodobnie dopadła Cię sezonowa "depresja" jeśli:
przybrałeś/-aś znacznie na wadze.
Prawdopodobnie dopadła Cię sezonowa "depresja" jeśli:
- często dręczy Cię smutek, masz skłonności do płaczu,
- jesteś drażliwy, łatwo Cię zdenerwować,
- masz trudności w skupieniu uwagi,
- czujesz, że tracisz siły i motywację do działania,
- czujesz zobojętnienie w stosunku do rzeczy i czynności, które kiedyś sprawiały Ci radość i zadowolenie,
- jesteś ospały, trudno Ci rano wstać, mimo, że śpisz wyjątkowo długo,
- masz nadmierny apetyt na słodycze (szczególnie wieczorem i w nocy),
przybrałeś/-aś znacznie na wadze.
Bardzo często pojawia się również niezadowolenie z życia seksualnego i osłabienie libido.
U kobiet dochodzi do nasilenia dolegliwości zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
3.Jak wytłumaczyć pojawienie się depresji sezonowej?
Nie jest tajemnicą, że sezonowy smutek i obniżenie nastroju, związane jest głównie ze zmniejszoną ilością światła słonecznego w ciągu doby. Szczególnie negatywnie oddziałuje poranny brak słońca. Powoduje to zakłócenie biologicznego rytmu snu i czuwania. To z kolei doprowadza do zaburzenia wydzielania w organizmie tzw. neuroprzekaźników - substancji czynnych, odpowiadających za kontrolę nastroju. Najważniejszym z nich jest serotonina, potocznie zwana "hormonem szczęścia".
4. Jakie są możliwości samodzielnego radzenia sobie z depresją sezonową, czy przyjmowanie leków jest koniecznością?
Pamiętajmy, że farmakoterapia nie jest jedynym rozwiązaniem w przypadku rozpoznania depresji sezonowej.
- Ulgę może przynieść rozmowa z bliską osobą, opowiedzenie mu o swoich problemach.
- Otaczaj się intensywnymi kolorami (mocny róż, pomarańcz, fiolet, zieleń) - generują w nas pozytywne emocje.
- W ciągu dnia warto znaleźć dla siebie choćby pół godziny, poświęcić ten czas na pełen relaks - obejrzeć ulubiony film, zagłębić się w lekturze dobrej książki, oddalić od siebie na chwilę problemy dnia codziennego.
- Dobrym sposobem na skołatane nerwy i zimowe przygnębienie jest rozgrzewająca kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych (działanie uspokajające i przywracające dobry nastrój mają olejki: lawendowy, różany, neroli, bergamotkowy) oraz kubek ciepłego mleka z miodem.
- "ruch to zdrowie?" - i dobre samopoczucie, nie zapominaj więc o odpowiedniej dawce aktywności fizycznej w ciągu dnia.
5. W jakich okolicznościach niezbędna staje się wizyta u lekarza specjalisty?
Należy rozważyć konsultację z lekarzem psychiatrą jeśli: objawy znacząco się przedłużają - nawet do 5 miesięcy, po 4 tygodniach stosowania preparatów ziołowych bez recepty nie ma widocznej poprawy nastroju. Sygnałem alarmującym mogą być również pojawiające się myśli samobójcze, całkowite wycofanie się z życia codziennego oraz trudności w nawiązywaniu zwyczajnych, codziennych kontaktów z innymi osobami.
ANTYDEPRESYJNE DZIAŁANIE DZIURAWCA
6. Jakie działanie wywiera ziele z dziurawca zwyczajnego?
Dziurawiec zwyczajny jest znany od wieków jako środek działający żółciopędnie, stosowany w dolegliwościach przewodu pokarmowego, a także jako surowiec przeciwwirusowy i przeciwbakteryjny. W XX wieku odkryto także jego właściwości przeciwdepresyjne - odpowiedzialny jest za to czerwony barwnik - hyperycyna. Mechanizm działania tego związku polega na zwiększeniu w organizmie stężenia serotoniny czyli "hormonu szczęścia".
7. W jakich postaciach dostępny jest wyciąg z ziela dziurawca zwyczajnego?
W celu poprawy nastroju, w przypadku depresji sezonowej stosowane są najczęściej tabletki lub kapsułki zawierające sproszkowany suchy wyciąg z tego surowca, np. DEPRIM, SILENIL, NERVOMIX, HYPERHERBA, DEPRIBON. Ponadto w aptece dostępne są także złożone wyciągi płynne zawierające nalewki z dziurawca, np. DIGES-TONIC, SEDOMIX, PERFOCRAT, GASTROBONISOL. Płynne postacie leków zawierające wyciąg z dziurawca, stosowane są jednak częściej w dolegliwościach przewodu pokarmowego, problemach z trawieniem.
8.Jak długo należy stosować preparaty zawierające wyciąg z dziurawca? Jak właściwie je przyjmować?
Zauważalny efekt działania tych leków pojawia się dopiero po około 10-14 dni regularnego stosowania. Dostępny bez recepty DEPRIM FORTE, zawiera największą ilość wyciągu z ziela dziurawca, przeliczoną na zawartość hyperycyny. Jego przyjmowanie ogranicza się do spożywania 1 kapsułki na dobę. Ważne, aby lek przyjmować codziennie o tej samej porze, po posiłku, popijając szklanką wody.
9.Słyszałam, że w trakcie przyjmowania preparatów: APATINAC, DEPRIM, HYPERHERBA należy unikać ekspozycji na słońce, dlaczego?
To prawda. W trakcie leczenia specyfikami, zawierającymi wyciąg z ziela dziurawca, skóra staje się wyjątkowo wrażliwa na promieniowanie ultrafioletowe. Dlatego długotrwała ekspozycja na słońce może doprowadzić do tzw. reakcji fototoksycznej - uczulenia na światło (pojawienie się plam barwnikowych, oparzeń słonecznych).
10.Czy preparaty zawierające wyciąg z dziurawca mogą wchodzić w niebezpieczne interakcje z innymi lekami?
Tak. Zwiększają bowiem ich metabolizm, a przez to mogą hamować ich działanie. Dotyczy to m.in. niektórych leków antydepresyjnych i przeciwpadaczkowych, simwastatyny (lek obniżający poziom cholesterolu), warfaryny (lek przeciwzakrzepowy) oraz doustnych środków antykoncepcyjnych. W trakcie terapii nie należy także pić alkoholu.
11.Od kilku miesięcy przyjmuję doustne środki antykoncepcyjne, czy w związku z tym, istnieją jakieś przeciwwskazania do stosowania leku DEPRIM?
W związku z obniżoną skutecznością antykoncepcji hormonalnej, należy stosować dodatkowe formy zabezpieczenia przed niepożądaną ciążą (np. prezerwatywy) w okresie stosowania preparatów zawierających wyciąg z dziurawca.
12. Od kilku tygodni przyjmuję leki p/depresyjne, przepisane przez lekarza psychiatrę, czy mogę stosować dodatkowo preparaty ziołowe OTC, aby zwiększyć efekt terapeutyczny?
Nie jest to zalecane. Składniki niektórych preparatów ziołowych (np. wyciąg z ziela dziurawca) mogą wchodzić w interakcje ze stosowanymi lekami. Proszę więc ograniczyć się do regularnego przyjmowania specyfików przepisanych przez lekarza.
SZAFRAN - NOWOŚĆ W TERAPII ŁAGODNEJ I ŚREDNIEJ DEPRESJI
13. Czy dostępny jest bez recepty preparat, będący alternatywą dla specyfików zawierających wyciąg z ziela dziurawca?
Tak. W świetle najnowszych badań, działanie przeciwdepresyjne, ma 
również szafran - do niedawna ceniony przede wszystkim jako przyprawa. Otrzymuje się go z niektórych części kwiatu krokusa purpurowego (Crocus sativus). W dawce 30 mg/10 ml znajduje się
w płynnym preparacie HAPPY TONIC. Badania kliniczne wykazały niemal równorzędny wpływ na poziom nastroju specyfiku zawierającego szafran oraz popularnych związków syntetycznych stosowanych w terapii depresji (np. fluoksetyny czy imipraminy).
14. Jakie cechy szafranu przemawiają za jego stosowaniem?
Charakteryzuje go mniejsza ilość działań niepożądanych, w porównaniu do leków syntetycznych. Co więcej, istnieje możliwość stosowania go o każdej porze roku i w każdych warunkach- przewaga nad zielem dziurawca. Przyjmowanie preparatu HAPPY TONIC nie wywołuje fotouczulenia ani nie uzależnia. Pozytywne efekty jego regularnego stosowania (dawka 5 ml dwa razy dziennie) można zauważyć już po tygodniu kuracji.
15. Czy istnieją jeszcze inne wskazania do podawania preparatu HAPPY TONIC?
Tak. Happy tonic zawierający wyciąg z szafranu można też polecić kobietom, cierpiącym na zespół napięcia przedmiesiączkowego. Łagodzi objawy napięcia emocjonalnego i rozdrażnienia.
16. Czy będąc w ciąży mogę przyjmować preparat zawierający szafran?
Nie poleca się stosowania go u dzieci, kobiet w ciąży i karmiących, ze względu na brak wystarczających danych na temat bezpieczeństwa.
TERAPIA ŚWIATŁEM
17. Na czym polega terapia światłem, czy jest skuteczna w leczeniu depresji sezonowej?
Efekt przeciwdepresyjny mogą wywołać nie tylko leki, ale także inne formy terapii. Fototerapia polega na codziennym naświetlaniu oczu sztucznym światłem. Natężenie specjalnych lamp (np. Bioptron, Fotovita) wielokrotnie przekracza intensywność domowego oświetlenia (ma około 2500-10 000 luksów). Jednak nie dorównuje dawce naturalnego światła w słoneczne przedpołudnie - nawet ponad 100 000 luksów. Nic więc nie zastąpi nawet 20-minutowego spaceru w pogodny zimowy dzień.
18. Kiedy rozpocząć i jak długo należy prowadzić fototerapię?
Porady specjalistów mówią, aby fototerapię rozpocząć na tydzień przed wprowadzeniem czasu zimowego - czyli już pod koniec października, a także w każdym momencie od wystąpienia objawów. Naświetlanie należy prowadzić dwa razy dziennie (rano i wieczorem- ale nie później niż 2 godziny przed snem). Badania wykazują, że zdecydowana większość pacjentów pozytywnie reaguje na prowadzoną fototerapię - objawy obniżonego nastroju ustępują niekiedy już po tygodniu. Należy jednak pamiętać, że reakcja każdego człowieka na zastosowaną "terapię alternatywną" to kwestia indywidualnej wrażliwości.
INNE PREPARATY POMOCNE W WALCE Z DEPRESJĄ
Kobietom w okresie około menopauzalnym można zalecić przyjmowanie specyfiku BIOSTERON - zawiera on naturalny hormon DHEA (dehydroepiandrostendion), będący m.in. prekursorem hormonów płciowych w organizmie kobiety. To właśnie obniżony poziom estrogenów odpowiada za objawy neurologiczne - rozdrażnienie, stany napięcia emocjonalnego, pojawiające się u kobiet po 50 roku życia. Dolegliwości okresu klimakterium pomoże złagodzić także preparat homeopatyczny KLIMAKT-HEEL w postaci tabletek podjęzykowych. Rezultaty terapii są widoczne nawet już po 2 tygodniach stosowania.
20. Jak prawidłowo przyjmować BIOSTERON?
Lek jest przeznaczony do długotrwałego stosowania. Należy przyjmować go rano, razem z posiłkiem. Dawka początkowa to 5 mg dziennie, z czasem można ją zwiększyć, jednak warto to skonsultować z lekarzem.
21. Czy BIOSTERON jest przeznaczony tylko dla kobiet?
Nie, w żadnym wypadku. DHEA jest również prekursorem testosteronu. Obniżenie witalności, przygnębienie, spadek libido dotyczy również mężczyzn po 50 roku życia. Z całą pewnością im również można polecić jego przyjmowanie. Różnica dotyczy jedynie zalecanej dawki początkowej - 10 mg.
22. Czy istnieją przeciwwskazania do stosowania BIOSTERONU?
Tak. Nie powinny go przyjmować kobiety stosujące hormonalną terapię zastępczą, jak również mężczyźni leczeni pochodnymi testosteronu.
23.Jakie inne związki, zawarte w preparatach OTC mogą być pomocne w leczeniu stanów napięcia emocjonalnego, ogólnego rozdrażnienia?
Pozytywny wpływ na pracę układu nerwowego ma również lecytyna - naturalna substancja otrzymywana z oleju sojowego. Dostępna jest w formie kapsułek: firmy NATURCAPS, WALMARK, DOPPELHERZ. Zwykle stosowana dawka to 1200 mg, wtedy jej przyjmowanie ogranicza się do stosowania 1 kapsułki dziennie w trakcie lub po posiłku. Preparatem godnym polecenia jest również znany i ceniony płyn doustny VITA BUERLECITHIN. Oprócz lecytyny, zawiera szereg witamin z grupy B, które także mają dobroczynny wpływ na funkcjonowanie komórek nerwowych. Dawkowanie VITA BUERLECITHIN to 3 łyżki stołowe preparatu na dobę.
L-theanina ma potwierdzone odpowiednimi badaniami relaksujące działanie na umysł. Substancja ta ma działanie uspokajające, stabilizujące nastrój, zmniejszające stres i niepokój. Naturalnym bogatym źródłem L-theaniny jest zielona herbata. Związek ten obecny jest w preparatach: SENSILAB SILNE NERWY, SOLGAR L-TEANINA, OLIMP STRESS CONTROL, STRESSSTOP.
24. Jak działa roślina, określana mianem "arktycznego korzenia"?
"Złoty korzeń" czyli różeniec górski (Rhodiola rosea) zalecany jest w stanach silnego stresu, przeciążenia fizycznego i psychicznego. Badania naukowe dowodzą, że związki czynne zawarte w tym surowcu stymulują wydzielanie niektórych neuroprzekaźników, m.in. serotoniny czyli tzw. "hormonu szczęścia" (odpowiada za kontrolę nastroju). W efekcie następuje zdecydowana poprawa samopoczucia, wzrost motywacji i chęci do pracy. Preparaty RHODIOLA, ARKTYCZNY KORZEŃ zawierają standaryzowany wyciąg z różeńca górskiego. Zalecane dawkowanie to 1-2 tabletek dziennie.
Różeniec górski jest również jednym ze składników preparatu SENSILAB SILNE NERWY, STRESSTOP, OLIMP STRESS CONTROL.
25. Jak długo należy stosować preparat RHODIOLA, aby osiągnąć zauważalny efekt terapeutyczny?
Ten specyfik można przyjmować nawet do kilku miesięcy. Zauważalna poprawa samopoczucia to kwestia osobistej wrażliwości, choć niekiedy pozytywny efekt jest widoczny już po tygodniu regularnego stosowania.
26. Jestem w 3 miesiącu ciąży. Miewam niekiedy wahania nastrojów, odczuwam niepokój, bywam rozdrażniona i nadpobudliwa. Czy mogę stosować popularne preparaty ziołowe, np. DEPRIM, NERVOMIX?
Nie. Bezpieczeństwo stosowania popularnych specyfików przeciwdepresyjnych bez recepty, nie zostało potwierdzone u kobiet w ciąży i karmiących. W stanach napięcia nerwowego polecam leki homeopatyczne, np. tabletki do ssania SEDATIF-PC, HOMEOGENE-46, tabletki podjęzykowe NERVOHEEL N.
Agata Bereś
