Zdjęcie: Sheep purple
Od wielu lat antybiotyki uważane są za najskuteczniejsze preparaty w leczeniu infekcji bakteryjnych. Prawidłowo stosowana farmakoterapia, zgodnie z zaleceniami lekarza pozwala skutecznie zwalczyć bakterie w organizmie i zapewnia szybki powrót do zdrowia.Jednak zdarza się, że pomimo stosowania antybiotyków, nie obserwuje się poprawy stanu zdrowia. Wręcz przeciwnie - czasem uciążliwe dolegliwości nasilają się, wzbudzając (słusznie) nasz niepokój. W przypadku, gdy antybiotyki nagle przestają działać lub są nieskuteczne od początku leczenia, warto przede wszystkim zastanowić się, czy przepisane leki są stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza.
Niestosowanie się do zaleceń lekarza
Jedną z najczęściej spotykanych problemów antybiotykoterapii jest zmniejszenie dawki zażywanego leku, lub całkowite jego odstawienie tuż po ustąpieniu najbardziej uciążliwych objawów choroby. Mimo tego, że wydaje nam się, że czujemy się już lepiej, nie wszystkie bakterie zostały jeszcze usunięte z naszego organizmu, w związku z czym po przerwaniu antybiotykoterapii w nieodpowiednim momencie może dojść do nawrotów przykrych objawów choroby, jej zaostrzenia lub nawet wystąpienia powikłań.
Stosowanie antybiotyku na własną rękę
Powszechnym problemem jest również stosowanie antybiotyku bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem. Zdarza się, że kilka tabletek leku zostało po wcześniejszym leczeniu i sięgamy po nie, mając nadzieję na szybki powrót do zdrowia, bez konieczności odbycia wizyty lekarskiej. Działanie na własną rękę może znacznie wydłużyć czas leczenia, gdyż często zdarza się, że staramy wyleczyć niegroźną infekcję wirusową silnie działającymi antybiotykami, które stosowane są w leczeniu chorób o podłożu bakteryjnym.
Jeśli przyczyną infekcji są bakterie, zastosowanie antybiotyku może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia. Jednak nie posiadając specjalistycznej wiedzy medycznej, podejmujemy znaczne ryzyko, gdyż nieprawidłowo stosowany lek może wyrządzić naszemu zdrowiu więcej szkód, niż korzyści.
Interakcje antybiotyku z pokarmem lub napojami
Pomiędzy spożywanym pokarmem lub napojami, a zażywanymi antybiotykami mogą zachodzić różne interakcje. Zdarza się również, że pokarm nie wpływa na działanie leku i możemy stosować antybiotyk niezależnie od czasu spożywania posiłków.
Problem interakcji z pożywieniem jest charakterystyczny dla antybiotyków z grupy tetracyklin, stosowanych przede wszystkim w leczeniu trądziku młodzieńczego oraz posterydowego. Badania wykazały, że przyjmowanie tetracyklin w obecności mleka lub produktów mlecznych, znacznie zmniejsza ich wchłanianie. Ponadto wapń zawarty w produktach mlecznych tworzy trwałe i nierozpuszczalne kompleksy z tetracyklinami, prowadząc do zmniejszenia stężenia terapeutycznego leku we krwi oraz wystąpienia ryzyka wystąpienia działań niepożądanych.
Najlepszym rozwiązaniem jest popijanie leków szklanką przegotowanej wody, która nie wchodzi w interakcje ze stosowanymi preparatami i zapewnia optymalne rozpuszczenie i wchłonięcie leku do krwiobiegu.
Przed pierwszym zastosowaniem przepisanego leku warto zasięgnąć porady lekarza lub farmaceuty, bądź sięgnąć po ulotkę dołączoną do opakowania, aby upewnić się, że antybiotyk jest przez nas prawidłowo stosowany.
Problem tkwi w spectrum działania antybiotyku
Wszystkie antybiotyki charakteryzują się tzw. spectrum, czyli zakresem działania bakteriobójczego, bądź bakteriostatycznego. Istotnym problemem jest przepisanie przez lekarza antybiotyku, którego spectrum działania nie obejmuje bakterii, będących przyczyną infekcji.
Jeśli mimo stosowania się do zaleceń, czujemy, że antybiotyk nie działa skutecznie, warto poinformować o problemie lekarza. Czasem konieczne jest wykonanie antybiogramu, który dokładnie określi szczepy bakterii, wywołujące infekcję i pozwoli na dobranie odpowiedniej terapii, jednocześnie zmniejszając ryzyko stosowania niewłaściwego leku przez długi okres czasu.
Zbyt częste leczenie antybiotykami
Zdarza się również, że zbyt często sięgamy po antybiotyki, sugerując lekarzowi, że są one dla nas najskuteczniejszą formą leczenia. Lekarze coraz częściej zwracają uwagę pacjentom, aby ograniczyli stosowanie antybiotyków do leczenia poważnych infekcji bakteryjnych, gdyż zbyt częste leczenie antybiotykami stwarza ryzyko wystąpienia oporności bakterii na działanie zażywanych leków.
Oporność - najczęstszy skutek niewłaściwego leczenia
Sięgając po antybiotyk na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem prowadzącym lub bagatelizowanie istotnych zaleceń mogą skutkować zmniejszeniem lub całkowitym brakiem skuteczności antybiotyku w leczeniu infekcji bakteryjnej. Najczęstszą przyczyną braku działania leku jest wytworzenie przez bakterie mechanizmów obronnych - tak zwanej oporności.
Oporność bakterii objawia się zmniejszeniem lub brakiem skuteczności leczenia, mimo prawidłowo stosowanej antybiotykoterapii i stanowi istotny problem współczesnej farmakoterapii, gdyż brak wrażliwości bakterii na włączony do terapii lek może skutkować wystąpieniem bardziej uporczywych objawów, znacznego pogorszenia się samopoczucia oraz dalszego rozwoju infekcji, mogącego prowadzić do wystąpienia niebezpiecznych powikłań
Jak możemy zapobiegać wystąpieniu oporności bakterii na stosowane leki?
Oporność bakterii na działanie antybiotyków skutkuje przede wszystkim brakiem wyleczenia choroby bakteryjnej. Problem oporności bakterii na stosowane leki jest co raz bardziej powszechny. Końcowy efekt leczenia w dużej mierze zależy od nas samych, dlatego chcąc osiągnąć wysoką skuteczność stosowanych leków warto pamiętać, aby:
- nie stosować antybiotyku na własną rękę, bez konsultacji z lekarzem. Przyjmowanie niewłaściwego leku lub brak wskazań do stosowania danego preparatu sprzyjają wystąpieniu oporności bakterii na podawany lek
- udzielać dokładnego wywiadu lekarzowi, co ułatwi postawienie prawidłowej diagnozy oraz wprowadzenie właściwego leczenia
- nie domagać się przepisania antybiotyku w przypadku, gdy lekarz prowadzący nie uważa tego za konieczne (nie wszystkie infekcje leczone są antybiotykami)
- stosować leki tak długo, jak zalecił lekarz, nie przerywać leczenia po ustąpieniu uporczywych objawów
Nieprawidłowo stosowana antybiotykoterapia może wyrządzić organizmowi więcej szkód niż korzyści, dlatego, aby zapewnić maksymalną skuteczność stosowanych leków i szybko powrócić do zdrowia należy postępować zgodnie z wytycznymi lekarza.
Czasem zdarza się jednak, że mimo prawidłowego stosowania leku nie obserwuje się poprawy stanu zdrowia. Należy wówczas zgłosić się do lekarza prowadzącego i ustalić przyczynę braku powodzenia leczenia, ponieważ istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia tzw. oporności bakterii na antybiotyki i wymagane jest zastosowanie innych leków.
Małgorzata Kruk
Konsultacja: mgr farm. Aleksandra Uruszczak
